ଆପଣ କଳ୍ପନା କରିପାରିବେ କି ଭାରତରେ ଏପରି ଏକ ଟ୍ରେନ୍ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଟିକେଟ୍ କିଣିବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ? ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟ୍ରେନ୍ରେ ବିନା ଟିକେଟରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ଏକ ଅପରାଧ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏହି ଅନନ୍ୟ ଟ୍ରେନ୍ଟି ଗତ ୭୫ ବର୍ଷ ଧରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଗଣାରେ ଚଲାଯାଉଛି। କାହିଁକି? ଏହାକୁ କିଏ ଚଲାଉଛି ଏବଂ ଏହା କେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏପରି ଚାଲିବ? ଏହି ଟ୍ରେନ୍ କେବଳ ଏକ ଯାତ୍ରା ନୁହେଁ ବରଂ ଇତିହାସର ଏକ ଐତିହ୍ୟ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ଟ୍ରେନ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାହାଣୀ, ଯାହା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବିନା ଟିକେଟରେ ସେମାନଙ୍କ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳକୁ ନେଇଯାଉଛି।
ଦୁନିଆରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ପାଇଁ ଟିକେଟ୍ କିଣିବା ଜରୁରୀ, କିନ୍ତୁ ଆପଣ କଳ୍ପନା କରିପାରିବେ କି ଏପରି ଏକ ଟ୍ରେନ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ ବିନା ଟିକେଟରେ ଯାତ୍ରା କରିପାରିବ? ଭାରତରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ଟ୍ରେନ୍ ଅଛି ଯାହା ଗତ ୭୫ ବର୍ଷ ଧରି ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଯାତ୍ରା ପ୍ରଦାନ କରିଆସୁଛି। ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ହେଉଛି ଭାକ୍ରା-ନାଙ୍ଗଲ୍ ଟ୍ରେନ୍, ଯାହା ଏହାର ଐତିହାସିକ ଐତିହ୍ୟ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା। ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାକ୍ରା ନାଙ୍ଗଲ ଡ୍ୟାମ୍ ନିର୍ମାଣରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଶ୍ରମିକ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ସାମଗ୍ରୀ ପରିବହନ କରିବା। ଆଜି ମଧ୍ୟ ଏହି ଟ୍ରେନ୍ କୌଣସି ଭଡ଼ା ବିନା ଯାତ୍ରା ଜାରି ରଖିଛି।
ଭାକ୍ରା ନାଙ୍ଗଲ ଟ୍ରେନ୍ ପଞ୍ଜାବର ନାଙ୍ଗଲ ଏବଂ ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ଭାକ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ୧୩ କିଲୋମିଟର ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରେ। ଏହି ଯାତ୍ରା ବହୁତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କାରଣ ରାସ୍ତାରେ ଟ୍ରେନ୍ ସତଲେଜ୍ ନଦୀ ଏବଂ ଶିବାଲିକ୍ ପାହାଡ଼ର ସୁନ୍ଦର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଇ ଗତି କରେ। ଏହି ରାସ୍ତାରେ ମୋଟ ଛଅଟି ଷ୍ଟେସନ ଏବଂ ତିନୋଟି ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ଅଛି। ଏହି ଟ୍ରେନରେ ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ ୮୦୦ ଯାତ୍ରୀ ଯାତ୍ରା କରନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକ ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି। ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇର ଅନ୍ୟ ଟ୍ରେନଗୁଡ଼ିକ ପରି ନୁହେଁ, ଏହି ଟ୍ରେନଟି ଭାକ୍ରା ବ୍ୟାସ ପରିଚାଳନା ବୋର୍ଡ (BBMB) ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ। ଦେଶର ଶିଳ୍ପ ଇତିହାସର ଏହି ଐତିହ୍ୟକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ବୋର୍ଡ ପକ୍ଷରୁ ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ମାଗଣାରେ ଚଲାଇବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି।
ଭାକ୍ରା ବ୍ୟାସ ପରିଚାଳନା ବୋର୍ଡ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ
ଏହି ଟ୍ରେନର ଆଉ ଏକ ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଉଛି ଯେ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହା ଏକ ବାଷ୍ପ ଇଞ୍ଜିନ ଦ୍ୱାରା ଚାଲିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ଏହାକୁ ଡିଜେଲ ଇଞ୍ଜିନରେ ଅପଗ୍ରେଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବିଭାଜନ ପୂର୍ବରୁ କରାଚୀରେ ନିର୍ମିତ କାଠ କୋଚ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ଟ୍ରେନର କୋଚ୍ ଗୁଡ଼ିକର ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଏହି ପୁରୁଣା କୋଚ୍ ଗୁଡ଼ିକ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଭଲ ଭାବରେ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରାଯାଉଛି, ଯାହା ଫଳରେ ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଣା ସମୟର ମନେ ପକାଇଥାଏ। ଯଦିଓ ଏହି ଟ୍ରେନକୁ ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟାରେ ୧୮-୨୦ ଲିଟର ଇନ୍ଧନ ଆବଶ୍ୟକ, ତଥାପି BBMB ଏହାକୁ ବିନା ଭଡାରେ ଚଳାଇବାର ପରମ୍ପରା ବଜାୟ ରଖିଛି।
ଟ୍ରେନର ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ୱ
ଭାକ୍ରା-ନାଙ୍ଗଲ ଟ୍ରେନ୍ କେବଳ ଯାତ୍ରାର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ ବରଂ ଏକ ଐତିହାସିକ ଐତିହ୍ୟ ପାଲଟିଛି। ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଯେଉଁଠାରେ ସବୁକିଛି ବାଣିଜ୍ୟିକ ହୋଇଗଲାଣି, ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ମାଗଣା ଯାତ୍ରାର ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖିଛି। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ, ଏହି ଟ୍ରେନ୍ କେବଳ ଯାତ୍ରାର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ ବରଂ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ଚାଲିଆସୁଥିବା ଏକ ଐତିହ୍ୟ। ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ଭାରତର ଶିଳ୍ପ ବିପ୍ଳବ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ପ୍ରଗତିର ପ୍ରତୀକ, ଯାହାକୁ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖାଯାଇଛି।
