୧୨ଟି ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ଭୀମାଶଙ୍କର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ଷଷ୍ଠ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି। ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରୁ ଟିକିଏ ଦୂରରେ ସହାଦ୍ରି ନାମକ ଏକ ପର୍ବତରେ ଅବସ୍ଥିତ ଭୀମାଶଙ୍କର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ରାବଣର ଭାଇ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣଙ୍କ ପୁଅ ସହିତ ଜଡିତ। ଶିବ ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ଯିଏ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପରେ ଭୀମଶଙ୍କର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗରେ ସତ୍ୟ ହୃଦୟରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ପୂଜା କରେ, ସେ ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଏ।
ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଭୀମଶଙ୍କର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗର ରୋଚକ ତଥ୍ୟ, ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ମୋଟେଶ୍ୱର ମହାଦେବ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା। ଏଠାରେ ଶିବଲିଙ୍ଗର ଆକୃତି ବହୁତ ମୋଟା ତେଣୁ ଏହାକୁ ମୋଟେଶ୍ୱର ମହାଦେବ କୁହାଯାଏ। ଏହି ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ଏକ ନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ଯାହାର ନାମ ଭୀମ ନଦୀ। ଏହି ନଦୀ ଆହୁରି କୃଷ୍ଣା ନଦୀରେ ମିଶିଛି।
ଶିବ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ଏଠାରେ ରାକ୍ଷସ ଭୀମ ଏବଂ ଭଗବାନ ଶଙ୍କରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା। ଏଥିରେ, ଶିବଙ୍କ ଶରୀରରୁ ବାହାରୁଥିବା ଝାଳ ଟୋପାରୁ ଭୀମରଥୀ ନଦୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ରାବଣଙ୍କ ଭାଇ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣଙ୍କର ଭୀମ ନାମରେ ଏକ ପୁତ୍ର ଥିଲା। କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଭୀମ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ସେ ଜାଣି ନଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ପିତା ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ ହାତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଛନ୍ତି।
ପରେ, ଭୀମଙ୍କ ମାତା ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପିତା କୁମ୍ଭକରଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ କହିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ପ୍ରଭୁ ରାମ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଭଗବାନ ରାମ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ଜାଣିବା ପରେ, ଭୀମ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୋଧିତ ହେଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ପ୍ରତିଜ୍ଞା କଲେ। ଭୀମ ଯେକୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କଠାରୁ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।
ତେଣୁ, ନିଜକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ପାଇଁ, ଭୀମ ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି କଠୋର ତପସ୍ୟା କଲେ ଏବଂ ଭଗବାନ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କଲେ।ବ୍ରହ୍ମା ଜୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଯୋଗୁଁ ଭୀମ ବହୁତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ଦେବଲୋକରେ ନିଜର ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କଲେ। ଏହି ରାକ୍ଷସଠାରୁ ବିଶ୍ୱକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ, ରାଜା କାମରୂପ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ପୂଜା ଆରମ୍ଭ କଲେ। ଭୀମ ଏହା ଜାଣିବା ପରେ, ସେ ରାଜାଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ପକାଇଲେ।
ରାଜା ସେଠାରେ ଏକ ଶିବଲିଙ୍ଗ ତିଆରି କରି ପୂଜା କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ। କ୍ରୋଧରେ ଭୀମ ତାଙ୍କ ଖଣ୍ଡାରେ ଶିବଲିଙ୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ଏବଂ ସ୍ୱୟଂ ଭଗବାନ ଶିବ ପ୍ରକଟ ହେଲେ। ଭୀମ ଏବଂ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ମହାଦେବଙ୍କ ଗର୍ଜନ ଯୋଗୁଁ ଭୀମ ଧ୍ୱଂସ ପାଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ, ସମସ୍ତ ଦେବତା ମହାଦେବଙ୍କୁ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଶିବଲିଙ୍ଗ ରୂପରେ ବାସ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ, ସେହିଦିନଠାରୁ ଶିବଙ୍କୁ ଏଠାରେ ଭୀମଶଙ୍କର ନାମରେ ପୂଜା କରାଯାଏ।
