ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର କୋଲହାପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ମନ୍ଦିର ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ମନ୍ଦିର ନାମରେ ଲୋକପ୍ରିୟ। ଆପଣଙ୍କୁ କହି ରଖୁଛୁ ଯେ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ, ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ୭ମ ଶତାବ୍ଦୀର ଚାଲୁକ୍ୟ ଶାସକ କର୍ଣ୍ଣଦେବ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ, ୯ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଶିଲାହର ଯାଦବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହି ମନ୍ଦିର ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଆପଣଙ୍କୁ କହି ରଖୁଛୁ ଯେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭଗୃହରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ୪୦ କିଲୋଗ୍ରାମର ଏକ ମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି। ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଏହି ମୂର୍ତ୍ତି ୭,୦୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା।
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାସ କରନ୍ତି। କୋଲହାପୁରର ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଦେବୀ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ମହର୍ଷି ଭୃଗୁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ଭେଟିବାକୁ ପହଞ୍ଚିଲେ। ତାଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ, ମହର୍ଷି ଭୃଗୁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଛାତିରେ ଲାତ ମାରିଲେ। ଏହା ପରେ, ଭଗବାନ କ୍ରୋଧିତ ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ମହର୍ଷି ଭୃଗୁଙ୍କ ପାଦକୁ ଜୋରରେ ଚାପି ଦେଲେ। ଏହା ପରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ମହର୍ଷି ଭୃଗୁଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ତୁମର ପାଦ ଆଘାତ ପାଇଛି। ଏସବୁ ଦେଖିବା ପରେ, ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବହୁତ କ୍ରୋଧିତ ହେଲେ ଏବଂ ସେ ବୈକୁଣ୍ଠ ଧାମ ଛାଡି କୋଲହାପୁରରେ ବାସ କଲେ। କୋଲହାପୁରରେ କେଶୀ ନାମକ ଜଣେ ରାକ୍ଷସ ଥିଲା ଯାହାର ପୁଅର ନାମ କୋଲହାସୁର ଥିଲା।
ସେହି ରାକ୍ଷସ କୋଲହାପୁରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏବଂ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ବହୁତ କଷ୍ଟ ଦେଇଥିଲା। ସେ କୋଲହାପୁର ନଦୀର ସମସ୍ତ ପାଣି ପିଉଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସେହି ରାକ୍ଷସ ଉପରେ ବହୁତ କ୍ରୋଧିତ ହେଲେ, ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ନେଇଗଲେ। ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ, କୋଲହାସୁର ମାତା ଦେବୀଙ୍କ ଠାରୁ ଏକ ବର ମାଗିଥିଲେ ଯେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ କୋଲାହାପୁର ଭାବରେ ଜଣାଯାଉ। ଏହି ସ୍ଥାନଟି କୋଲହାସୁରଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି।
ଆଲୋକର ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ସ୍ୱୟଂ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ନାରାୟଣ ବାସ କରନ୍ତି। ଏଠାରେ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ହୁଏ। ପ୍ରଳୟର ରାତି ପରେ ମଧ୍ୟ, ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଏହି ସ୍ଥାନ ଛାଡିବେ ନାହିଁ। ପ୍ରତିବର୍ଷ କୋଲହାପୁରର ଏହି ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ମନ୍ଦିରରେ କିରଣୋତ୍ସବ ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହୁଏ। ଏହି ଦିନ ସୂର୍ୟ୍ୟଙ୍କ ପତିତ କିରଣ ସିଧାସଳଖ ଦେବୀ ମାତାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ଉପରେ ପଡ଼ିଥାଏ। ଏହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ୯-୧୨ ଏବଂ ଜାନୁଆରୀ ୩୧ ରୁ ଫେବୃଆରୀ ୩ ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ପାଳନ କରାଯାଏ।
