ଭାରତକୁ ମନ୍ଦିରର ଦେଶ କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ଅନେକ ପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ ଚମତ୍କାର ମନ୍ଦିର ଅଛି। ଏହି ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ବହୁତ ରହସ୍ୟମୟ, ଯେଉଁଥିରେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଭାରତରେ ଚାରୋଟି ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ଅଛି। ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୁଇଟି ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ ଦୁଇଟି ମନ୍ଦିର ଅଛି। କିନ୍ତୁ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ମୋରେନାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ ରହସ୍ୟମୟ। ଭାରତର ସମସ୍ତ ୬୪ଟି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟରୁ, ଏହା ଏକମାତ୍ର ମନ୍ଦିର ଯାହା ଏବେ ବି ଭଲ ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛି। ମୋରେନାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ମନ୍ଦିର ତନ୍ତ୍ର-ମନ୍ତ୍ର ପାଇଁ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା। ଏହି ରହସ୍ୟମୟ ମନ୍ଦିରକୁ ତାନ୍ତ୍ରିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା। ଏଠାରେ ସାରା ବିଶ୍ୱରୁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ତାନ୍ତ୍ରିକ ତନ୍ତ୍ର-ମନ୍ତ୍ର ଶିଖିବା ପାଇଁ ଆସୁଥିଲେ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ମୋରେନାରେ ଅବସ୍ଥିତ ପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ ରହସ୍ୟମୟ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ।
ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ପ୍ରାଚୀନ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ଗୋଲାକାର ଏବଂ ଏଥିରେ ୬୪ଟି କୋଠରୀ ଅଛି। ଏହି ସମସ୍ତ ୬୪ଟି କୋଠରୀରେ ଏକ ବିରାଟ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି। ଏହି ମନ୍ଦିର ମୋରେନା ଜିଲ୍ଲା ମୁଖ୍ୟାଳୟରୁ ପ୍ରାୟ ୩୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ମିତାଭାଲି ଗାଁରେ ନିର୍ମିତ ଏହି ରହସ୍ୟମୟ ମନ୍ଦିର ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ।
ଏହି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ମନ୍ଦିରଟି ପ୍ରାୟ ୧୦୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାରେ ନିର୍ମିତ ଏବଂ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ଗୋଲାକାର ମନ୍ଦିରଟି ଏକ ଉଡ଼ନ୍ତା ପାତ୍ର ପରି ଦେଖାଯାଏ। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ୨୦୦ଟି ସିଡ଼ି ଚଢ଼ିବାକୁ ପଡିବ। ମନ୍ଦିରର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଏକ ଖୋଲା ମଣ୍ଡପ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ବିଶାଳ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି। କୁହାଯାଏ ଯେ ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ୭୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା।
ଏହି ମନ୍ଦିରଟି କଚ୍ଛପ ରାଜା ଦେବପାଲଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୧୩୨୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଗୋଚର ଉପରେ ଆଧାରିତ ଜ୍ୟୋତିଷ ଏବଂ ଗଣିତର ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା ଏବଂ ଏହା ମୁଖ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। କୁହାଯାଏ ଯେ ଏହା ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ମନ୍ଦିର, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଲୋକମାନେ ଏଠାକୁ ତନ୍ତ୍ର-ମନ୍ତ୍ର ଶିଖିବାକୁ ଆସୁଥିଲେ।
ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିରର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଠରୀରେ ଶିବଲିଙ୍ଗ ଏବଂ ଦେବୀ ଯୋଗିନୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା, ତେଣୁ ଏହି ମନ୍ଦିରର ନାମ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ରଖାଯାଇଥିଲା। ତଥାପି, ଅନେକ ମୂର୍ତ୍ତି ଚୋରି ହୋଇଯାଇଛି। ଏହି କାରଣରୁ, ବାକି ମୂର୍ତ୍ତିର୍ିଗୁଡ଼ିକୁ ଏବେ ଦିଲ୍ଲୀର ଏକ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ରଖାଯାଇଛି। ୧୦୧ଟି ସ୍ତମ୍ଭ ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ୱ୍ୱ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଦ୍ୱାରା ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଐତିହାସିକ ସ୍ମାରକୀ ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି।
କୁହାଯାଏ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ଥପତି ଏଡୱିନ୍ ଲୁଟିୟନ୍ସ ମୋରେନାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର ଆଧାରରେ ଭାରତୀୟ ସଂସଦ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏହି ବିଷୟ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଲେଖାଯାଇ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସଂସଦ ୱେବସାଇଟରେ ଏପରି କୌଣସି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ। ଭାରତୀୟ ସଂସଦ କେବଳ ଏହି ମନ୍ଦିର ସଦୃଶ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହାର ଭିତରର ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ମନ୍ଦିରର ସ୍ତମ୍ଭ ପରି ଦେଖାଯାଏ।
ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ତନ୍ତ୍ର ସାଧନା ହୁଏ। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ କାହାରିକୁ ରାତିରେ ରହିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ। ତନ୍ତ୍ର ସାଧନ ପାଇଁ ଏଠାରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ଯୋଗିନୀମାନଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରାଯାଇଥାଏ।
ମାତା କାଳୀଙ୍କର ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ଅବତାର ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ଘୋର ନାମକ ଏକ ରାକ୍ଷସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ସମୟରେ ମାତା ଆଦିଶକ୍ତି କାଳୀ ଏହି ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲେ। ଏହି ରହସ୍ୟମୟ ମନ୍ଦିରଟି ଇକାନ୍ତେଶ୍ୱର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ।
