ରାଜସ୍ଥାନ: ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଏଭଳି ଗାଁ ବିଷୟରେ କହିବୁ ଯାହା ବିଷୟରେ ଆପଣ ଶୁଣିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯିବେ। ଏହି ଗାଁରେ କ୍ଷୀର ବିକିବା ପାପ। ଏଠାରେ କ୍ଷୀର ବିକିବା ପୁଅ ବିକିବା ସହ ସମାନ। ହେଲେ ଏଭଳି ନିୟମ ଏହି ଗାଁରେ କାହିଁକି ଲାଗିଛି। କ’ଣ ରହିଛି ଏହାର କାରଣ। ଗାଁରେ କାହିଁକି କ୍ଷୀର ବିକାଯାଏନି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ରାଜସ୍ଥାନର ଏହି ଗାଁ ବିଷୟରେ।
ସୋନିଲା ପଞ୍ଚାୟତର ମାଳିପୁରା କୁସମା ଗାଁ ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଜୀ ମନ୍ଦିର ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଏହି ଗ୍ରାମଟି ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ ପୁତ୍ର କୁଶଙ୍କ ବଂଶଧରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବସତି ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା, ତେଣୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ କୁସମା ନାମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଗାଁର ଏକ ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଉଛି ଯେ ଏଠାରେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସାଙ୍ଖଲା ମାଳି ଜାତିର ପରିବାରମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ପରମ୍ପରାକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ପଶୁମାନଙ୍କର କ୍ଷୀର ଏବଂ ଦହି ବିକ୍ରି କରନ୍ତି ନାହିଁ।
ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁସାରେ, ଗାଁର ଲୋକମାନେ କ୍ଷୀର ବିକ୍ରୟକୁ ପୁଅ ବିକ୍ରୟ ସହିତ ସମାନ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି। ଏହି ଗାଁରେ ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ଲିଟର କ୍ଷୀର ଉତ୍ପାଦନ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ଦହି କରି ସକାଳେ ବଟରମିଲ୍କ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ବିକ୍ରି କରାଯାଏ ନାହିଁ, ବରଂ ଏହା ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ଦିଆଯାଏ। ଘିଅ ଭଗବାନଙ୍କ ପୂଜା ଏବଂ ଘର ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ଏହି ପରମ୍ପରା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଛି ଏବଂ ଗାଁର ସମସ୍ତ ଲୋକ ଏହାକୁ ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି।
ରାଜସ୍ଥାନର ସିରୋହି ଜିଲ୍ଲାର କୁସମା ମାଲିପୁରାରେ ସାଙ୍ଖଲା ମାଲି ଜାତିର ୨୫ ରୁ ଅଧିକ ପରିବାର ବାସ କରନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଚାଷ ଏବଂ ପଶୁପାଳନ ସହିତ ଜଡିତ। ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଲୋକମାନେ କ୍ଷୀର ଏବଂ ବଟର ମିଲ୍କ ବିକ୍ରୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ। ୮୦ ବର୍ଷୀୟ କସନା ରାମ ସାଙ୍ଖଲା କୁହନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ମଧ୍ୟ କ୍ଷୀର ବିକ୍ରୟକୁ ଭୁଲ ବୋଲି ମନେ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ପୁଅ ବିକ୍ରୟ କରିବା ସହ ସମାନ ମନେ କରୁଥିଲେ। ଅନ୍ୟମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ କ୍ଷୀର ବିକ୍ରୟ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଘରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏବଂ ଦୁଃଖ ଆସିଥାଏ, ତେଣୁ ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ପାଳନ କରନ୍ତି।
ଗାଁର ଲୋକମାନେ ମନ୍ଦିରରେ ଭଜନ-କୀର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ମାଗଣାରେ କ୍ଷୀର ଏବଂ ଦହି ମଧ୍ୟ ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି। ଏହି ପରିବାରମାନେ ମାତା ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ଏବଂ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କୁ ନିଜର ଦେବୀ ଭାବରେ ମାନିଥାନ୍ତି ଏବଂ ମଦ୍ୟପାନରୁ ଦୂରରେ ରହନ୍ତି। ବୃଦ୍ଧମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ ଭଗବାନ ରାମ ବନବାସ ସମୟରେ କୁସମା ନିକଟସ୍ଥ ମୋରିଭା ପାହାଡ ଦେଇ ଯାଇଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କ ପୁଅ କୁଶଙ୍କ ନାମରେ ଏହି ଗାଁର ନାମକରଣ କରାଯାଇଥିଲା।
ଗାଁର ମହିଳାମାନେ ପ୍ରତିଦିନ ଭୋର ଚାରିଟାରେ ଉଠି ବଟରମିଲ୍କ ତିଆରି କରନ୍ତି। ପୂର୍ବରୁ ଏହି କାମ ହାତରେ କରାଯାଉଥିଲା, ଏବେ ମେସିନ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ବଟରମିଲ୍କ ବିକ୍ରି ହୁଏ ନାହିଁ। ଯିଏ ଆସେ ତାଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ବଟରମିଲ୍କ ଦିଆଯାଏ। ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ, ବଟରମିଲ୍କ ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ଭିଡ଼ ଲାଗିଥାଏ ଏବଂ କେହି ଖାଲି ହାତରେ ଘରକୁ ଫେରନ୍ତି ନାହିଁ। ମୁକେଶ କୁମାର, ଭିଖା ରାମ, ଦଲପତ କୁମାର, ସ୍ୱପ୍ନା କୁମାରୀ ଏବଂ କରିଶ୍ମାଙ୍କ ପରି ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ବଟରମିଲ୍କ ବଣ୍ଟନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ସାଙ୍ଖଳା ଗୋତ୍ରର ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ସମୟରୁ କ୍ଷୀର ବିକ୍ରି କରନ୍ତି ନାହିଁ। ସେମାନଙ୍କ ପୁରୁଖାମାନେ କହିଥିଲେ ଯେ ଏହା ପୁଅକୁ ବିକ୍ରୟ କରିବା ସହିତ ସମାନ, ଏବଂ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଏହି ପରମ୍ପରା ସମାନ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଉଛି।
