ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଦୁନିଆରେ ଅନେକ ଛୋଟବଡ଼ ନଦୀ ରହିଛି । ସାଧାରଣତଃ ଭାରତର ସମସ୍ତ ନଦୀକୁ ମାଆର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି, । ହେଲେ ଏମିତି ଏକ ନଦୀ ରହିଛି, ଯାହାକୁ ‘ମା’ ନୁହେଁ ବରଂ ‘ପିତା’ କୁହାଯାଏ? ଏହି ନଦୀକୁ ନାରୀ ରୂପରେ ନୁହଁ, ବରଂ ପୁରୁଷ ରୂପରେ ପୂଜା କରାଯାଏ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏହି ନଦୀକୁ ଦେବତା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହା ଜାଣିବା ପରେ ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଙ୍କି ମାରୁଥିବ । ଆଉ ଭାବୁଥିବେ ଏହା ପଛରେ କ’ଣ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ? ଏହି ନଦୀ କେଉଁଠାରୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଛି ଏବଂ କେଉଁ ରାଜ୍ୟ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ?
ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ନଦୀଗୁଡ଼ିକୁ ଦିବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ଏବଂ ମାଆ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଗଙ୍ଗା, ଯମୁନା, ନର୍ମଦା, ଗୋଦାବରୀ ଭଳି ସମସ୍ତ ନଦୀକୁ ‘ମାଆ’ କୁହାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ନଦୀ ଅଛି ଯାହାକୁ ମାଆ ନୁହେଁ ବରଂ ପିତା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହି ନଦୀର ନାମ ହେଉଛି ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର, ଯାହାକୁ ଭାରତର ଏକମାତ୍ର ପୁରୁଷ ନଦୀ କୁହାଯାଏ । ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁସାରେ, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ରକୁ ଭଗବାନ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପୁତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ପୁରୁଷ’ ନଦୀର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଛି । ଖାସ୍କରି ଏହି ନଦୀକୁ ଆସାମ ଏବଂ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀର ଲମ୍ବ ପ୍ରାୟ ୨୯୦୦ କିଲୋମିଟର । ଏହା ତିବ୍ଦତର ମାନସରୋବର ହ୍ରଦ ନିକଟରେ ଚେମାୟୁଙ୍ଗଡୁଙ୍ଗ ଗ୍ଲେସିୟରରୁ ବାହାରିଛି । ଏହି ନଦୀ ତିବ୍ଦତ, ଭାରତ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି । ଭାରତରେ ଏହା ଆସାମ ଏବଂ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ, ଯେଉଁଠାରେ ଏହାକୁ “ପୁରୁଷ ନଦୀ” ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଏହାର ଗଭୀରତା ପ୍ରାୟ ୧୪୦ ମିଟର । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଗଭୀର ନଦୀ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
ଆସାମର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀ ବହୁତ ପ୍ରଶସ୍ତ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଶସ୍ତ ନଦୀ କୁହନ୍ତି। ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀ କେବଳ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବରଂ ବୌଦ୍ଧ ଏବଂ ଜୈନ ଧର୍ମର ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପବିତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହି ନଦୀ ଆସାମର ଅର୍ଥନୀତି ଏବଂ ପରିବେଶ ପାଇଁ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ନଦୀ ଉପରେ ଏହାର କୂଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ସହର ଏବଂ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ଲୋକେ ନିର୍ଭର କରିଥାନ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ନଦୀ କୃଷି, ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ପରିବହନ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଉପଯୋଗୀ । ତଥାପି, ବର୍ଷା ଋତୁରେ ଏହି ନଦୀ ଭୟଙ୍କର ବନ୍ୟା ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ, ଯାହା ଆସାମ ଏବଂ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ବହୁତ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ଘଟାଏ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ରକୁ ଏକ ପବିତ୍ର ଏବଂ ଜୀବନଦାୟକ ନଦୀ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ ।
