ଅମ୍ବାଜୀ ମାତା ମନ୍ଦିର ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ ପ୍ରମୁଖ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଥଳ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। ମାତା ସତୀଙ୍କ ହୃଦୟ ଆରାବଲ୍ଲୀ ପର୍ବତମାଳାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଆରସୁରୀ ପାହାଡ଼ରେ ପଡ଼ିଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଆଜି ଏହି ମନ୍ଦିର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ। ଏହି ମନ୍ଦିର ମା ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ୫୧ ଶକ୍ତିପୀଠ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ହଜାର ହଜାର ଭକ୍ତ ମାତା ଦେବୀଙ୍କ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଅମ୍ବାଜୀ ମନ୍ଦିରକୁ ଆସନ୍ତି। ବିଶେଷକରି ଏଠାରେ ଭାଦ୍ରବ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ନବରାତ୍ରି ଏବଂ ଦୀପାବଳି ଦିନ ଭକ୍ତଙ୍କ ଅଧିକ ଭିଡ଼ ଜମିଥାଏ। ଏହି ସ୍ଥାନଟି ଜଙ୍ଗଲ ଘେରି ରହିଥିବାରୁ, ଏହା ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ମିଶ୍ରଣ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଅମ୍ବାଜୀ ମନ୍ଦିର ଚାରିପାଖରେ ଅନେକ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳ ଅଛି, ଯେଉଁଠାକୁ ଲୋକମାନେ ମାତାଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରିବା ପରେ ଯାଇପାରିବେ।
ଗୁଜରାଟର ବନାସକାଣ୍ଠା ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅମ୍ବାଜୀ ମନ୍ଦିର ଦୁର୍ଗା ମାତାଙ୍କ ସବୁଠାରୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ମନ୍ଦିର। ଭକ୍ତମାନଙ୍କର ଏହି ମନ୍ଦିର ପ୍ରତି ଏତେ ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି ଯେ ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା ଗୁଜରାଟୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଏଠାକୁ ମା ଅମ୍ବାଜୀଙ୍କ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଆସନ୍ତି। ଏଠାରେ ଦେବୀଙ୍କ ଗୋଟିଏ ବି ମୂର୍ତ୍ତି ନ ଥିବାରୁ ଅମ୍ବାଜୀ ମନ୍ଦିରକୁ ଅନ୍ୟତମ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ମୂର୍ତ୍ତି ବଦଳରେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପବିତ୍ର ଶ୍ରୀଯନ୍ତ୍ର ଅଛି ଯାହାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ପୂଜା କରାଯାଏ। କିନ୍ତୁ, ବିଶେଷ କଥା ହେଉଛି ଶ୍ରୀଯନ୍ତ୍ରକୁ ଖାଲି ଆଖିରେ ଦେଖିବା କଷ୍ଟକର ଏବଂ ଏଠାରେ ଆପଣ ଫଟୋ ମଧ୍ୟ ଉଠାଇପାରିବେ ନାହିଁ। ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଆଖିରେ ପଟି ବାନ୍ଧି ଏହାକୁ ପୂଜା କରନ୍ତି।
ମନ୍ଦିରଟି ଧଳା ମାର୍ବଲ ପଥରରେ ତିଆରି। ପ୍ରବେଶ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଦ୍ୱାର ଏବଂ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଆଉ ଏକ ଛୋଟ ଦ୍ୱାର ଅଛି। ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭଗୃହ ରୂପା ଦ୍ୱାରରେ ସଜ୍ଜିତ। କୋଠରୀ ଭିତରେ କାନ୍ଥରେ ପୂଜା ପାଇଁ ପବିତ୍ର ବସ୍ତୁ, ଶ୍ରୀଯନ୍ତ୍ର, ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି। ମନ୍ଦିର ଭିତରେ କୌଣସି ମୂର୍ତ୍ତି ନଥିବା ସୂଚାଇ ଦିଏ ଯେ ମନ୍ଦିରଟି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଭାରତରେ ମୂର୍ତ୍ତି ପୂଜା ପ୍ରଚଳିତ ନଥିଲା। କିନ୍ତୁ ତଥାପି, ଏଠାକାର ପୁରୋହିତମାନେ ମନ୍ଦିର ଭିତରକୁ ଏପରି ସଜାଇଥାନ୍ତି ଯେ ଯେକେହି ଏହାକୁ ଦେବତାର ପ୍ରତିମା ଭାବିବେ। ଅମ୍ବାଜୀ ମନ୍ଦିରଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ ଏକ ପ୍ରଶସ୍ତ ପୁଷ୍କରିଣୀ ଅଛି, ଯାହାକୁ ମାନସରୋବର କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ବୁଡ଼ ପକାଇବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପବିତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
